ಕರ್ಣಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೂ ಬಂಗಾರದಯುಗದ ಕಥೆ ಬರೆದಿದ್ದ ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕ
ಕರುನಾಡಿನ ಇತಿಹಾಸ ಅಥವಾ ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ ಎಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಕದಂಬರು, ಗಂಗರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಚಾಳುಕ್ಯರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ಟಿಪ್ಪು, ಹೈದರಾಲಿ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರು, ಇದಿಷ್ಟೆ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಬೆಳಕುಚೆಲ್ಲುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಬೆಳಕುಚೆಲ್ಲುವಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ತಾರತಮ್ಯ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕದಂಬರ ಮಯೂರಶರ್ಮನನ್ನು ಹೊಗಳುವುದು, ಟಿಪ್ಪು-ಹೈದರಾಲಿ, ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್‍ರನ್ನು ತೆಗಳುವುದು ಅಥವಾ ಅಂತಹ ಮಹತ್ವ ನೀಡದಿರುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ. ಇಂತಹ ತಾರತಮ್ಯದ ನಡುವೆ ಕರುನಾಡಿನ ಅಂತಹ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕನ ಹೆಸರನ್ನು ತಪ್ಪಿಯೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ! ಅಶೋಕ ಈ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ, ತನ್ನ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಬಾವಳಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಬೀರಿದÀ್ದರ ಬಗ್ಗೆ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ರ್ಕಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದ ಪಾಠಗಳ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಪಠ್ಯ ಇರುವುದಿಲ್ಲ! ಯಾಕೆ? ಉತ್ತರ ಸರಳ. ಅಶೋಕ ಪಸರಿಸಿದ್ದು ವೈದಿಕರಿಗೆ ಒಗ್ಗದ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮವನ್ನು. ಹಾಗೆಯೇ ವೈದಿಕರಿಗೆ ಒಲ್ಲದ ಶಾಂತಿ , ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು!
ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಕರುನಾಡಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿರಬೇಕಲ್ಲವೆ? ಯಾವ ಸಾಮ್ರಾಟ ಉತ್ತರದ ಈಗಿನ ಅಪ್ಘನಿಸ್ತಾನದ ಹಿಂದೂಖುಷ್ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜ್ಯದ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯವರೆಗೆ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿದನೋ ಅಂತಹ ಸಾಮ್ರಾಟನ ಪರಿಚಯ ಅಥವಾ ಕರುನಾಡಿನಲ್ಲಿನ ಆತನ ಕಂಪಿನ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವಿರಬೇಕಲ್ಲವೆ? ಅರಿವಿರಬೇಕು ಹಾಗೇ ಅಭಾರಿಯೂ ಆಗಿರಬೇಕು. ಯಾಕೆಂದರೆ ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಿ’ ಲಿಪಿಯ ಮೂಲಕ, ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ಭಾರತಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಶಾಸನಗಳ ಮೂಲಕ ಅಕ್ಷರ ಪರಿಚಿಯಸಿದÀ ಪÀ್ರಥಮ ಸಾಮ್ರಾಟನೆಂದರೆ ಅದು ಅಶೋಕ ಮಾತ್ರ. ಒಂದರ್ಥದಲಿ ಅಶೋಕ ಇಡೀ ಭರತ ಖಂಡಕ್ಕೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅಕ್ಷರ ಕಲಿಸಿದ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಸಾಮ್ರಾಟ. ಇದನ್ನು ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ ಸ್ವತಃ ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಸ್ಮಿತ್‍ರವರೇ “I think it likely that the percentage of literacy among the Buddhist population in Ashoka’s time was higher than it is now in many provinces of British India” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (ಆಧಾರ: ASOKA by Radhakumud Mookerji, Pp.102). ಇದರರ್ಥ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾಲದ ಭಾರತಕ್ಕಿಂತಲೂ ಅಶೋಕನ ಕಾಲದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಿತ್ತು ಎಂದು!
ಅಂದಹಾಗೆ ಕರುನಾಡಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಪ್ರಬಾವಳಿ ಹೇಗಿತ್ತು? ಉತ್ತರ ಹುಡುಕುವುದಾದರೆ ಅಥವಾ ಅಶೋಕನ ಕುರಿತ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಅಂಶ ವಿವರಿಸುವುದಾದರೆ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ “ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ ಅಶೋಕ” ಎಂಬ ಅಶೋಕನ ನಿಜ ನಾಮಧೇಯ ಇರುವ ಏಕೈಕ ಶಾಸನ ದೊರಕಿದ್ದು ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಿ! ಖಂಡಿತ, ಇದು ಆಶ್ಚರ್ಯವೆನಿಸಿದರೂ ಸತ್ಯ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಇಡೀ ಭರತ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲೂ ಬರೇ ‘ ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ’ ಎಂತಲೋ ಅಥವಾ ಬರೇ ‘ಪ್ರಿಯದರ್ಶಿ ರಾಜಾ’ ಎಂತಲೋ ಉಲ್ಲೇಖವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಸ್ಕಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘ದೇವನಾಂಪಿಯಸ ಅಸೋಕಸ’ (of his gracious majesty, asoka) (ibid. Pp.12) ಎಂದಿತ್ತು!.
ಬರೀ ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿದ್ದಾಪುರ (ಅಶೋಕನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ‘ಇಸಿಲ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು) ಹಾಗೂ ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ, ಹಾಗೆಯೇ ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಶಾಸನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. infact ಇಡೀ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ದೊರೆತಿರುವ 18 ಕಿಬ್ಬಂಡೆ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಶೇ.50 ಅಂದರೆ 9 ಶಾಸನಗಳು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ದೊರೆತಿವೆ! ಅಂದರೆ ಅಶೋಕನು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವಾಳಿರುವ ಪರಿಯನ್ನು ಎಂಥವರಾದರೂ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಅದರಲ್ಲೂ ಸನ್ನತಿ “ಅಶೋಕನ ವಯಕ್ತಿಕ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಪ್ರಧಾನ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು”(ಆಧಾರ: ಷ.ಶೆಟ್ಟರ್‍ರವರ ‘ಶಂಗಂ ತಮಿಳಗಂ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ನಾಡು ನುಡಿ’, ಪು.77). ಅಲ್ಲದೆ ಅಲ್ಲಿ(ಸನ್ನತಿ) ದೊರಕಿರುವ ಮಹಾಸ್ತೂಪ ಮತ್ತು ಹಲವು ವಿಹಾರಗಳ ಅವಶೇಷಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಅಶೋಕನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಂತಹ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರಿದು ಅದು ಬೃಹತ್ ಬೌದ್ಧಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು.
ಇನ್ನು ಅಶೋಕನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಸುವರ್ಣಗಿರಿಯನ್ನು ಆತ ತನ್ನ ದಖ್ಖಣದ (ಕರ್ನಾಟಕ-ಆಂಧ್ರ) ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ. ಅಲ್ಲದೆ ಅದಕ್ಕೆ ಆಯಪುತ( ಆರ್ಯಪುತ್ರ)ನನ್ನು ನೇಮಕಮಾಡಿ ಆತನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ‘ಮಹಾಮಾತ್ರ’ರನ್ನು ಕೂಡ ನೇಮಿಸಿದ. ಅಂದಹಾಗೆ ‘ಆರ್ಯಪುತ್ರ’ನೆಂಬುವವನು ಅಶೋಕನ ಸಮೀಪದ ಸಂಬಂಧಿ ಎನ್ನುವುದು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಅಶೋಕನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ರಾಜ್ಯದ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯವರೆಗೆ ಇತ್ತು. ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕೆಳಗೆ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು? ಯಾವ ರಾಜ್ಯವಿತ್ತು? ಉತ್ತರ: ‘ಮಹಿಷ ಮಂಡಲ’ ಅಥವಾ ‘ಮಹಿಷೂರು’ ಅಥವಾ ಇಂದಿನ ‘ಮೈಸೂರು’! ಅಂದರೆ ‘ಮಹಿಷಾಸುರ’ ಅಂದಿನ ಮಹಿಷಮಂಡಲದ ಅರಸು ಎಂದಾಯಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ‘ಮಹಿಷಮಂಡಲ’ಕ್ಕೆ (‘ಮಹಿಷ’ ಎಂದರೆ ‘ಎಮ್ಮೆ’ ಎಂದರ್ಥ) ಅಂದಿನ ಸಾಮಂತರಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ‘ಎರುಮೈನಾಡು’ (ಎರುಮೈ= ಎಮ್ಮೆ=ಮಹಿಷ) ಇಂದಿನ ತಮಿಳುನಾಡು ಇತ್ತು. ಇದರರ್ಥ ‘ಮಹಿಷಾಸುರ’ ಅಶೋಕನ ಬೌದ್ಧ ಸಾಮಂತ ಅರಸ! (ಖಂಡಿತ, ಇದರತ್ತ ಇತಿಹಾಸ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಬೇಕು. ಸುಮ್ಮನೇ ಆತನನ್ನು ರಾಕ್ಷಸ, ಚಾಮುಂಡಿ ಆತನನ್ನು ಕೊಂದಳು ಎಂದು ಕಥೆ ಕಟ್ಟುವುದಲ್ಲ!)
ಮೂರನೇ ಬೌದ್ಧ ಪರಿಷತ್‍ನಂತರ ಅಶೋಕ ತನ್ನ ಧರ್ಮ ಪ್ರಸಾರಕರನ್ನು ಅನೇಕ ಕಡೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ವನವಾಸ(ಬನವಾಸಿ) ಮತ್ತು ಮಹಿಷಮಂಡಲಗಳೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಬನವಾಸಿಗೆ ಥೇರ ರಖ್ಖಿತ ಮತ್ತು ಮಹಿಷಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಮಹದೇವ ಎಂಬುವವರನ್ನು ಅಶೋಕ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ (Asoka, the Buddhist emperor of india by Vincent A smith . Pp.44). ಮಹಿಷಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಅಂದು ಅಶೋಕ ಕಳುಹಿಸಿದ ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರಕ ಮಹದೇವ ಇಂದಿನ ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಳ್ಳೇಗಾಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮಲೈ ಮಹದೇಶ್ವರ ಇರಬಹುದೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಖಂಡಿತ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಜನಪದೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹದೇಶ್ವರರನ್ನು ಈಗಲೂ “ಉತ್ತರದೇಶದಯ್ಯ” ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಮಹದೇಶ್ವರರು ಉತ್ತರಭಾರತದಿಂದ ಬಂದವರು ಎಂದರ್ಥ! ಅಲ್ಲದೆ ಮಹದೇಶ್ವರನ ಭಕ್ತರ ‘ಬುರುಡೆ ಬೋಳಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ’, ‘ಗುಡ್ಡನ ಬಿಡುವ ಪದ್ಧತಿ’, ‘ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡುವ ಪದ್ಧತಿ’ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಬೌದ್ಧಭಿಕ್ಕುಗಳ ರೀತಿಯೇ ಇದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಈ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಶೋಕ ಅಂದು ಕಳುಹಿಸಿದ ಥೇರ(ಬೌದ್ಧ ಭಿಕ್ಕು) ಮಹದೇವನೆ ಇಂದಿನ ಮಲೈ ಮಹದೇಶ್ವರ ಎಂದು ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು.
ಒಂದಂತು ನಿಜ, ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಯಾತ್ರಿಕ ಫಾಹಿಯಾನ್ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಮಹಿಶಾಸಕ (ಮೈಸೂರು?), ಚೀನಿ ಯಾತ್ರಿಕ ಹೂಯೆನ್ ತ್ಸಾಂಗ್ ಹೇಳುವ ‘ಕೊಂಕಣ ಪುರ’ ಮತ್ತು ಆತ ಅಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಅಶೋಕ ಸ್ತೂಪ, ಬುದ್ಧ ಕರಂಡಕ, ಮೈತ್ರೇಯ ವಿಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಂಘಾರಾಮಗಳು(ಭಿಕ್ಕುಗಳು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರದೇಶ) ಮತ್ತು ಅಂತೆಯೇ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬನವಾಸಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬೌದ್ಧಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದದ್ದು, ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ದುರಂತವೆಂದರೆ ಬನವಾಸಿ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಅದನ್ನು ಕದಂಬರ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದಷ್ಟೆ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ! ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಅಶೋಕನಿಗೂ ಅದೇ ಬನವಾಸಿಗೂ (ಕರ್ನಾಟಕ) ಇದ್ದ ಸಂಬಂಧ? ಖಂಡಿತ, ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇಂತಹದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿಯೇ ಮುಚ್ಚಿಡಲಾಗಿದೆ!
ಒಂದಂತು ನಿಜ, ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಆತನ ಉತ್ತರ ಗಡಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸನ್ನತಿಯಾಗಿದ್ದರೆ , ದಕ್ಷಿಣದ ಗಡಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿದ್ದಾಪುರ- ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪಶ್ಚಿಮದ ಗಡಿ ಕೊಪ್ಪಳವಾಗಿದ್ದರೆ, ಪೂರ್ವ ಗಡಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಕರ್ನೂಲು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಯರ್ರಗುಡಿಯಾಗಿತ್ತು. 125ಕಿ.ಮೀ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ತನ್ನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಿತಿಯ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕ 11 ಕಿಬ್ಬಂಡೆ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲದೆ , ಹೆಬ್ಬಂಡೆ ಶಾನಗಳ ಒಂದು ಗುಚ್ಛವನ್ನು ಸಹ ಕೊರೆಯಿಸಿದ್ದನು(ಷ.ಶೆಟ್ಟರ್, ಪು.76). ಹಾಗೆಯೇ ತನ್ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದ್ದ ಬೌದ್ಧ ಪರಂಪರೆಯನ್ನನುಸರಿಸಿ ಅಶೋಕನು ಕರ್ನಾಟಕ-ಆಂಧ್ರದ ಎಲ್ಲಾ ಜನಾಂಗಗಳನ್ನು ‘ಅಂಧಕ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸಿದ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ದೊರೆ ಸಾಮ್ರಾಟ ಅಶೋಕ ಕರುನಾಡಲ್ಲೂ ತನ್ನ ಪ್ರಬಲ ಕಂಪು ಬೀರಿದ್ದ. ಆತ ಪ್ರಚುರ ಪಡಿಸಿದ ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಿ’ ಲಿಪಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಿಂದ (ಷ.ಶೆಟ್ಟರ್, ಪು.75) ಕನ್ನಡವೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಈ ದೇಶದ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದವು. ಅಜ್ಞಾನವೆಂದÀರೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸವೆಂದರೆ ಕೇವಲ ಕದಂಬ, ಗಂಗ, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ, ಹೊಯ್ಸಳ, ಚಾಳುಕ್ಯ ಎಂದಷ್ಟೆ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ! ಆದರೆ ಅದೇ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ರಾಯಚೂರಿನ ಮಸ್ಕಿ ಶಾಸನದಿಂದ ಇಡೀ ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ಅಶೋಕ ಎಂದು ಪರಿಚಯಗೊಂಡ ‘ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ’ನ ಇತಿಹಾಸ?
ಖಂಡಿತ, ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲಿ ಇನ್ನು ಮುಂದಾದರೂ, “ಕರ್ಣಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲಿ ... ಬಂಗಾರದಯುಗದ ಕಥೆಯನ್ನು” ಹೇಳುವಾಗ ರಾಜ್ಯದ ಸುವರ್ಣಗಿರಿಯನ್ನು ತನ್ನ ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕನ ಹೆಸರು ಮೊದಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾಗಬೇಕು. “ಹಕ್ಕಬುಕ್ಕರು ಹರುಷದ ಮಳೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಚೆಲ್ಲು”ವುದಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಕಂಪನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹರಡಿದ್ದ ‘ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ’ನ ಹೆಸರಿಗೆ ಅಗ್ರ ಮಾನ್ಯತೆ ಸಿಗಬೇಕು.
-ರಘೋತ್ತಮ ಹೊ.ಬ
ಕರುನಾಡಿನ ಇತಿಹಾಸ ಅಥವಾ ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ ಎಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಕದಂಬರು, ಗಂಗರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಚಾಳುಕ್ಯರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ಟಿಪ್ಪು, ಹೈದರಾಲಿ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರು, ಇದಿಷ್ಟೆ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಬೆಳಕುಚೆಲ್ಲುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಬೆಳಕುಚೆಲ್ಲುವಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ತಾರತಮ್ಯ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕದಂಬರ ಮಯೂರಶರ್ಮನನ್ನು ಹೊಗಳುವುದು, ಟಿಪ್ಪು-ಹೈದರಾಲಿ, ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್‍ರನ್ನು ತೆಗಳುವುದು ಅಥವಾ ಅಂತಹ ಮಹತ್ವ ನೀಡದಿರುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ. ಇಂತಹ ತಾರತಮ್ಯದ ನಡುವೆ ಕರುನಾಡಿನ ಅಂತಹ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕನ ಹೆಸರನ್ನು ತಪ್ಪಿಯೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ! ಅಶೋಕ ಈ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ, ತನ್ನ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಬಾವಳಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಬೀರಿದÀ್ದರ ಬಗ್ಗೆ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ರ್ಕಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದ ಪಾಠಗಳ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಪಠ್ಯ ಇರುವುದಿಲ್ಲ! ಯಾಕೆ? ಉತ್ತರ ಸರಳ. ಅಶೋಕ ಪಸರಿಸಿದ್ದು ವೈದಿಕರಿಗೆ ಒಗ್ಗದ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮವನ್ನು. ಹಾಗೆಯೇ ವೈದಿಕರಿಗೆ ಒಲ್ಲದ ಶಾಂತಿ , ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು!
ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಕರುನಾಡಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿರಬೇಕಲ್ಲವೆ? ಯಾವ ಸಾಮ್ರಾಟ ಉತ್ತರದ ಈಗಿನ ಅಪ್ಘನಿಸ್ತಾನದ ಹಿಂದೂಖುಷ್ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜ್ಯದ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯವರೆಗೆ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿದನೋ ಅಂತಹ ಸಾಮ್ರಾಟನ ಪರಿಚಯ ಅಥವಾ ಕರುನಾಡಿನಲ್ಲಿನ ಆತನ ಕಂಪಿನ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವಿರಬೇಕಲ್ಲವೆ? ಅರಿವಿರಬೇಕು ಹಾಗೇ ಅಭಾರಿಯೂ ಆಗಿರಬೇಕು. ಯಾಕೆಂದರೆ ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಿ’ ಲಿಪಿಯ ಮೂಲಕ, ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ಭಾರತಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಶಾಸನಗಳ ಮೂಲಕ ಅಕ್ಷರ ಪರಿಚಿಯಸಿದÀ ಪÀ್ರಥಮ ಸಾಮ್ರಾಟನೆಂದರೆ ಅದು ಅಶೋಕ ಮಾತ್ರ. ಒಂದರ್ಥದಲಿ ಅಶೋಕ ಇಡೀ ಭರತ ಖಂಡಕ್ಕೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅಕ್ಷರ ಕಲಿಸಿದ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಸಾಮ್ರಾಟ. ಇದನ್ನು ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ ಸ್ವತಃ ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಸ್ಮಿತ್‍ರವರೇ “I think it likely that the percentage of literacy among the Buddhist population in Ashoka’s time was higher than it is now in many provinces of British India” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (ಆಧಾರ: ASOKA by Radhakumud Mookerji, Pp.102). ಇದರರ್ಥ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾಲದ ಭಾರತಕ್ಕಿಂತಲೂ ಅಶೋಕನ ಕಾಲದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಿತ್ತು ಎಂದು!
ಅಂದಹಾಗೆ ಕರುನಾಡಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಪ್ರಬಾವಳಿ ಹೇಗಿತ್ತು? ಉತ್ತರ ಹುಡುಕುವುದಾದರೆ ಅಥವಾ ಅಶೋಕನ ಕುರಿತ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಅಂಶ ವಿವರಿಸುವುದಾದರೆ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ “ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ ಅಶೋಕ” ಎಂಬ ಅಶೋಕನ ನಿಜ ನಾಮಧೇಯ ಇರುವ ಏಕೈಕ ಶಾಸನ ದೊರಕಿದ್ದು ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಿ! ಖಂಡಿತ, ಇದು ಆಶ್ಚರ್ಯವೆನಿಸಿದರೂ ಸತ್ಯ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಇಡೀ ಭರತ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲೂ ಬರೇ ‘ ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ’ ಎಂತಲೋ ಅಥವಾ ಬರೇ ‘ಪ್ರಿಯದರ್ಶಿ ರಾಜಾ’ ಎಂತಲೋ ಉಲ್ಲೇಖವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಸ್ಕಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘ದೇವನಾಂಪಿಯಸ ಅಸೋಕಸ’ (of his gracious majesty, asoka) (ibid. Pp.12) ಎಂದಿತ್ತು!.
ಬರೀ ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿದ್ದಾಪುರ (ಅಶೋಕನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ‘ಇಸಿಲ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು) ಹಾಗೂ ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ, ಹಾಗೆಯೇ ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಶಾಸನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. infact ಇಡೀ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ದೊರೆತಿರುವ 18 ಕಿಬ್ಬಂಡೆ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಶೇ.50 ಅಂದರೆ 9 ಶಾಸನಗಳು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ದೊರೆತಿವೆ! ಅಂದರೆ ಅಶೋಕನು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವಾಳಿರುವ ಪರಿಯನ್ನು ಎಂಥವರಾದರೂ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಅದರಲ್ಲೂ ಸನ್ನತಿ “ಅಶೋಕನ ವಯಕ್ತಿಕ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಪ್ರಧಾನ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು”(ಆಧಾರ: ಷ.ಶೆಟ್ಟರ್‍ರವರ ‘ಶಂಗಂ ತಮಿಳಗಂ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ನಾಡು ನುಡಿ’, ಪು.77). ಅಲ್ಲದೆ ಅಲ್ಲಿ(ಸನ್ನತಿ) ದೊರಕಿರುವ ಮಹಾಸ್ತೂಪ ಮತ್ತು ಹಲವು ವಿಹಾರಗಳ ಅವಶೇಷಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಅಶೋಕನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಂತಹ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರಿದು ಅದು ಬೃಹತ್ ಬೌದ್ಧಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು.
ಇನ್ನು ಅಶೋಕನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಸುವರ್ಣಗಿರಿಯನ್ನು ಆತ ತನ್ನ ದಖ್ಖಣದ (ಕರ್ನಾಟಕ-ಆಂಧ್ರ) ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ. ಅಲ್ಲದೆ ಅದಕ್ಕೆ ಆಯಪುತ( ಆರ್ಯಪುತ್ರ)ನನ್ನು ನೇಮಕಮಾಡಿ ಆತನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ‘ಮಹಾಮಾತ್ರ’ರನ್ನು ಕೂಡ ನೇಮಿಸಿದ. ಅಂದಹಾಗೆ ‘ಆರ್ಯಪುತ್ರ’ನೆಂಬುವವನು ಅಶೋಕನ ಸಮೀಪದ ಸಂಬಂಧಿ ಎನ್ನುವುದು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಅಶೋಕನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ರಾಜ್ಯದ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯವರೆಗೆ ಇತ್ತು. ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕೆಳಗೆ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು? ಯಾವ ರಾಜ್ಯವಿತ್ತು? ಉತ್ತರ: ‘ಮಹಿಷ ಮಂಡಲ’ ಅಥವಾ ‘ಮಹಿಷೂರು’ ಅಥವಾ ಇಂದಿನ ‘ಮೈಸೂರು’! ಅಂದರೆ ‘ಮಹಿಷಾಸುರ’ ಅಂದಿನ ಮಹಿಷಮಂಡಲದ ಅರಸು ಎಂದಾಯಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ‘ಮಹಿಷಮಂಡಲ’ಕ್ಕೆ (‘ಮಹಿಷ’ ಎಂದರೆ ‘ಎಮ್ಮೆ’ ಎಂದರ್ಥ) ಅಂದಿನ ಸಾಮಂತರಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ‘ಎರುಮೈನಾಡು’ (ಎರುಮೈ= ಎಮ್ಮೆ=ಮಹಿಷ) ಇಂದಿನ ತಮಿಳುನಾಡು ಇತ್ತು. ಇದರರ್ಥ ‘ಮಹಿಷಾಸುರ’ ಅಶೋಕನ ಬೌದ್ಧ ಸಾಮಂತ ಅರಸ! (ಖಂಡಿತ, ಇದರತ್ತ ಇತಿಹಾಸ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಬೇಕು. ಸುಮ್ಮನೇ ಆತನನ್ನು ರಾಕ್ಷಸ, ಚಾಮುಂಡಿ ಆತನನ್ನು ಕೊಂದಳು ಎಂದು ಕಥೆ ಕಟ್ಟುವುದಲ್ಲ!)
ಮೂರನೇ ಬೌದ್ಧ ಪರಿಷತ್‍ನಂತರ ಅಶೋಕ ತನ್ನ ಧರ್ಮ ಪ್ರಸಾರಕರನ್ನು ಅನೇಕ ಕಡೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ವನವಾಸ(ಬನವಾಸಿ) ಮತ್ತು ಮಹಿಷಮಂಡಲಗಳೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಬನವಾಸಿಗೆ ಥೇರ ರಖ್ಖಿತ ಮತ್ತು ಮಹಿಷಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಮಹದೇವ ಎಂಬುವವರನ್ನು ಅಶೋಕ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ (Asoka, the Buddhist emperor of india by Vincent A smith . Pp.44). ಮಹಿಷಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಅಂದು ಅಶೋಕ ಕಳುಹಿಸಿದ ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರಕ ಮಹದೇವ ಇಂದಿನ ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಳ್ಳೇಗಾಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮಲೈ ಮಹದೇಶ್ವರ ಇರಬಹುದೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಖಂಡಿತ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಜನಪದೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹದೇಶ್ವರರನ್ನು ಈಗಲೂ “ಉತ್ತರದೇಶದಯ್ಯ” ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಮಹದೇಶ್ವರರು ಉತ್ತರಭಾರತದಿಂದ ಬಂದವರು ಎಂದರ್ಥ! ಅಲ್ಲದೆ ಮಹದೇಶ್ವರನ ಭಕ್ತರ ‘ಬುರುಡೆ ಬೋಳಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ’, ‘ಗುಡ್ಡನ ಬಿಡುವ ಪದ್ಧತಿ’, ‘ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡುವ ಪದ್ಧತಿ’ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಬೌದ್ಧಭಿಕ್ಕುಗಳ ರೀತಿಯೇ ಇದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಈ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಶೋಕ ಅಂದು ಕಳುಹಿಸಿದ ಥೇರ(ಬೌದ್ಧ ಭಿಕ್ಕು) ಮಹದೇವನೆ ಇಂದಿನ ಮಲೈ ಮಹದೇಶ್ವರ ಎಂದು ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು.
ಒಂದಂತು ನಿಜ, ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಯಾತ್ರಿಕ ಫಾಹಿಯಾನ್ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಮಹಿಶಾಸಕ (ಮೈಸೂರು?), ಚೀನಿ ಯಾತ್ರಿಕ ಹೂಯೆನ್ ತ್ಸಾಂಗ್ ಹೇಳುವ ‘ಕೊಂಕಣ ಪುರ’ ಮತ್ತು ಆತ ಅಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಅಶೋಕ ಸ್ತೂಪ, ಬುದ್ಧ ಕರಂಡಕ, ಮೈತ್ರೇಯ ವಿಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಂಘಾರಾಮಗಳು(ಭಿಕ್ಕುಗಳು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರದೇಶ) ಮತ್ತು ಅಂತೆಯೇ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬನವಾಸಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬೌದ್ಧಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದದ್ದು, ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ದುರಂತವೆಂದರೆ ಬನವಾಸಿ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಅದನ್ನು ಕದಂಬರ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದಷ್ಟೆ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ! ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಅಶೋಕನಿಗೂ ಅದೇ ಬನವಾಸಿಗೂ (ಕರ್ನಾಟಕ) ಇದ್ದ ಸಂಬಂಧ? ಖಂಡಿತ, ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇಂತಹದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿಯೇ ಮುಚ್ಚಿಡಲಾಗಿದೆ!
ಒಂದಂತು ನಿಜ, ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಆತನ ಉತ್ತರ ಗಡಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸನ್ನತಿಯಾಗಿದ್ದರೆ , ದಕ್ಷಿಣದ ಗಡಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿದ್ದಾಪುರ- ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪಶ್ಚಿಮದ ಗಡಿ ಕೊಪ್ಪಳವಾಗಿದ್ದರೆ, ಪೂರ್ವ ಗಡಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಕರ್ನೂಲು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಯರ್ರಗುಡಿಯಾಗಿತ್ತು. 125ಕಿ.ಮೀ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ತನ್ನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಿತಿಯ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕ 11 ಕಿಬ್ಬಂಡೆ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲದೆ , ಹೆಬ್ಬಂಡೆ ಶಾನಗಳ ಒಂದು ಗುಚ್ಛವನ್ನು ಸಹ ಕೊರೆಯಿಸಿದ್ದನು(ಷ.ಶೆಟ್ಟರ್, ಪು.76). ಹಾಗೆಯೇ ತನ್ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದ್ದ ಬೌದ್ಧ ಪರಂಪರೆಯನ್ನನುಸರಿಸಿ ಅಶೋಕನು ಕರ್ನಾಟಕ-ಆಂಧ್ರದ ಎಲ್ಲಾ ಜನಾಂಗಗಳನ್ನು ‘ಅಂಧಕ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸಿದ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ದೊರೆ ಸಾಮ್ರಾಟ ಅಶೋಕ ಕರುನಾಡಲ್ಲೂ ತನ್ನ ಪ್ರಬಲ ಕಂಪು ಬೀರಿದ್ದ. ಆತ ಪ್ರಚುರ ಪಡಿಸಿದ ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಿ’ ಲಿಪಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಿಂದ (ಷ.ಶೆಟ್ಟರ್, ಪು.75) ಕನ್ನಡವೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಈ ದೇಶದ ಹಲವು ಭಾಷೆಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದವು. ಅಜ್ಞಾನವೆಂದÀರೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸವೆಂದರೆ ಕೇವಲ ಕದಂಬ, ಗಂಗ, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ, ಹೊಯ್ಸಳ, ಚಾಳುಕ್ಯ ಎಂದಷ್ಟೆ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ! ಆದರೆ ಅದೇ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ರಾಯಚೂರಿನ ಮಸ್ಕಿ ಶಾಸನದಿಂದ ಇಡೀ ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ಅಶೋಕ ಎಂದು ಪರಿಚಯಗೊಂಡ ‘ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ’ನ ಇತಿಹಾಸ?
ಖಂಡಿತ, ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲಿ ಇನ್ನು ಮುಂದಾದರೂ, “ಕರ್ಣಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲಿ ... ಬಂಗಾರದಯುಗದ ಕಥೆಯನ್ನು” ಹೇಳುವಾಗ ರಾಜ್ಯದ ಸುವರ್ಣಗಿರಿಯನ್ನು ತನ್ನ ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕನ ಹೆಸರು ಮೊದಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾಗಬೇಕು. “ಹಕ್ಕಬುಕ್ಕರು ಹರುಷದ ಮಳೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಚೆಲ್ಲು”ವುದಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಕಂಪನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹರಡಿದ್ದ ‘ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ’ನ ಹೆಸರಿಗೆ ಅಗ್ರ ಮಾನ್ಯತೆ ಸಿಗಬೇಕು.
Perfect.
ReplyDelete